De ontwikkeling van fotografie was een kwestie van trial and error, en degene die echt met succes trialde and errorde was de Fransman Joseph Nicéphore Niépce. Hij, uitvinder, wordt met recht als de uitvinder van de fotografie gezien. Zeker in Frankrijk is hij wereldberoemd.

Even vooraf: vanaf 1777 werd er al geëxperimenteerd met materialen om die onder invloed van licht te laten verkleuren, en zo beelden te vormen. Maar die beelden bleven niet bewaard. Hetzelfde licht dat een beeld op een materiaal vormde, zorgde namelijk ook ervoor dat het beeld weer verdween. Het beeld moest gefixeerd worden, om überhaupt iets met het resultaat te kunnen doen.

De ‘eerste’ beroemde heliogram

Maar dat was dus een probleem. Niépce verloor het beeld dat hij met licht had gemaakt wanneer hij het resultaat in het licht ging bekijken. Pas in 1826 slaagde hij er in om een beeld te maken en echt te fixeren. Kostte wel acht tot tien uur belichtingstijd en moeite, en toen had hij een soort van proof-of-concept. Je kon een beeld met licht maken en bewaren. Dat was in 1826 en dat beeld zie je links hieronder. En de aangezette versie ernaast. Jeu… dan zie je alles een beetje beter.

Het is het uitzicht vanuit het zolder van zijn woning in Saint-Loup-de-Varennes, en heet in het Frans La Cour du Domaine du Gras. Eigenlijk een vreselijke foto naar huidige standaarden, maar feitelijk een doorbraak. Niépce maakte deze foto in samenwerking met zijn vrouw. De foto zou naar verluidt 8 tot 10 uur zijn belicht, maar andere bronnen houden het op zeker 20 uur, en mogelijk enkele dagen. De muren zijn namelijk van beide kanten belicht; het duidt erop dat de zon tijdens de belichting van oost naar west moest zijn bewogen. Ook is een soort van boog aan de hemel te zien.

Die foto komt uit 1826. Niépce noemde het trouwens geen foto, of iets dat er op lijkt. Hij noemde het een heliogram, “geschreven met de zon”, en zijn proces heliografie. Het woord fotografie kwam pas in 1839 op; dat woord werd bedacht Sir William Herschel.

De echte eerste heliogram

De foto hierboven is die waarmee Niépce beroemd werd. Maaarrrr… in 2002 werd zelfs een eerdere foto, een heliogram dus, van Niépce teruggevonden. Die komt uit 1825 en toont een 17e eeuwse Vlaamse ets van een jongen die een paard ment. Deze foto is een van de drie bekende en bewaarde foto’s van de jaren ’20
 van de 19e eeuw. 
Dat duizelt mij wel.

Dat duizelde ook de nationale bibliotheek van Frankrijk. Die kocht de foto aan voor de lieve som van 450.000 euro.

Die foto’s, die heliogrammen dus, werden gemaakt met deze kist. Een groot houten geval met een groot gat in een wand. Ach, ongeacht de grootte en de esthetiek werkte dit als een donkere kamer. Hiermee kwamen de beelden tot stand die je hierboven ziet. In de jaren ’20 van de 19e eeuw.

Maar op 5 juli 1833 stierf Niépce onverwacht. In Frankrijk zien ze Niépce gezien als dé uitvinder van de fotografie. En terecht. In Saint-Loup-de-Varennes waar hij woonde, werkte en stierf, staat nu een enorme monument voor hem, en zijn woning is nu een museum. 



Uitvinder en pionier

En niet alleen voor de fotografie. Hij is ook de uitvinder van bijvoorbeeld de vélocipède, een trapfiets met pedalen. Hij ontwikkelde samen met zijn broer de Pyréolophore, de eerste motor met interne ontsteking (1807), en in 1818 een motor met brandstofinjectie. Om maar wat te noemen. Begin 19e eeuw dus.



Maar hij, Joseph Nicéphore Niépce, zette de ontwikkeling van de fotografie in gang. Hij heeft de verdere ontwikkeling niet mogen meemaken. En die gaat razendsnel! Louis Daguerre is de volgende pionier.

Niépce kwam in 1829 in contact met Daguerre. Die zag wel wat in die lichtuitvinding en na de dood van Niépce zette hij zich ertoe de fotografie verder te verbeteren. Nou, en hoe! In de volgende blog, over Louis Daguerre en zijn Daguerreopypie lees je meer. Of druk op Volgende als je wat meer wil lezen over Niépce.